Όρτσα τα πανιά..

Ναυτική Ορολογία

 

1. Όρτσα : Πλέω κόντρα στο αέρα,

2. Αριστερίνεμo : Ο άνεμος χτυπάει την αριστερή πλευρά του σκάφους μου.

3. Δεξίνεμο : Ο άνεμος χτυπάει την δεξιά πλευρά του σκάφους.

4.Μπάντα : πλευρά του σκάφους.

5. Σοφράνο : Η πλευρά του σκάφους που χτυπάει ο άνεμος.

6. Σταβέντο : H πλευρά του σκάφους που δεν πέφτει ο άνεμος.

7. Σκότα : σχοινί που ρυθμίζει τα πανιά

8. Μανέλα : εργαλείο που βοηθάει στο τύλιγμα του σχοινιού του πανιού.

9. Βιντζιρέλο : εξάρτημα του σκάφους πάνω στο οποίο τυλίγεται το σχοινί.

10. Νετάρω : Ξετύλιγμα του σχοινιού.

11. Ποδίζω : αντίθετο του ορτσάρω.

12. Έρμα : μέλη πληρώματος που συμμετέχουν στην δεξιότητα με την εναλλαγή της θέσης τους από την μια πλευρά του σκάφους στην άλλη

 

 

Ένα σκάφος με ιστιοφορία πλέει όρτσα – αριστερίνεμα και για οποιαδήποτε λόγο πρέπει να γίνει δεξίνεμα τότε κάνουμε ένα χειρισμό που ονομάζεται τακ ή αναστροφή. Σκοπός είναι η αναστροφή αλλά και η βελτίωση της απόδοσης (Knots/hour)

Πλέουμε όρτσα. Με άλλα λόγια τα πανιά μας είναι τεντωμένα και αποφασίζουμε να αναστρέψουμε για κάποιο λόγο. Πρόβλεψη ότι η ένταση του ανέμου είναι πιο έντονη αν αλλάξουμε πορεία. Τεντώνουμε και άλλο την ιστιοφορία μας. Φέρνω το σκάφος πιο κοντά στο καιρό (όρτσα). Νετάρουμε τις σκότες. Τις ξεμπλέκουμε ανοίγουμε τις ασφάλειες και είμαστε έτοιμοι για μανούβρα.

Τη στιγμή της αναστροφής την αποφασίζει ο τιμονιέρης. Φωνάζει «Τακ» για να πάρουν όσοι δεν εμπλέκονται στη διαδικασία τη κατάλληλη θέση (αλλαγή μπάντας σκάφους) αλλά κυρίως για αυτούς που θα συμμετέχουν στη δεξιότητα να ενεργήσουν . Ένας που έχει οριστεί από πριν χαλαρώνει την σταβέντο σκότα του φλόκου, ξετυλίγοντας τη σκότα με τα 2 χέρια και γρήγορα, ενώ ένας άλλος που επίσης έχει οριστεί από πριν αρχίζει και μαζεύει την σοφράνο πλευρά με το κατάλληλο εργαλείο (μανέλα) κάνοντας κυκλικές κινήσεις και γρήγορες αφού έχει τυλίξει από αριστερά προς τα δεξιά πάνω στο βιντζιρέλο.

Ταυτόχρονα ο τιμονιέρης γυρίζει το σκάφος προς τον αέρα και σε γωνία 90 μοιρών από το σημείο που κατευθυνόταν πριν την αναστροφή. Αν ο αέρας ήταν αριστερά μας τώρα μετά την αναστροφή ο άνεμος είναι στα δεξιά μας.

Ποδίζει λίγο μέχρι να αναπτύξει το σκάφος ταχύτητα και να βοηθήσει το μέλος του πληρώματος να τυλίξει με τη μανέλα το σχοινί στο βιντζιρέλο και στη συνέχεια το σταθεροποίει ορτσάροντας ώστε η γωνία της πλώρης του σκάφους να είναι 45 μοίρες από την κατεύθυνση του ανέμου.

Χαρ/κα πληρώματος - Σημεία κλειδιά  - Αξιολόγηση

Εκπαιδευόμενοι – υποψήφιοι κυβερνήτες ο Α. 30 ετών τιμονιέρης, η Ε. 32 ετών αριστερή μπαντα 29, ο Κ. ετών δεξιά μπάντα, και οι Β. 40 και Σ. 26 ετών έρμα. Δεν έχουν σχετική εμπειρία με το άθλημα.

1. Σαφής επεξήγηση και ανάθεση ρόλων στα μέλη του πληρώματος πριν την εκτέλεση της δεξιότητας, ώστε να είναι ενήμεροι όλοι για τα καθήκοντα να έχουν το κατάλληλο επίπεδο διέγερσης και ετοιμότητας κατά την εκτέλεση.

2. Ταυτόχρονη κίνηση όλων των μελών του πληρώματος κατά την εντολή της αναστροφής. Τόσο το τιμόνεμα, όσο και το νετάρισμα της σκότας αλλά και το μάζεμα αλλά και η αλλαγή θέσης πρέπει να πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα. Η αριστερή μπάντα αρχίζει να μαζεύει σκότα ταυτόχρονα με τις κινήσεις που θα κάνουν τα μέλη της δεξιάς μπάντας. Αρχίζει την αναστροφή ο τιμονιέρης και να στρέφει το σκάφος και ταυτόχρονα αλλάζουν πλευρά τα έρμα.

3. Ασφάλεια του πληρώματος – σκάφους. Δεν επιτρέπονται οι απότομες και γρήγορες κινήσεις χωρίς προηγουμένως να ειδοποιηθεί το πλήρωμα.

Οι κινήσεις πρέπει να γίνονται συντονισμένα με προσοχή και όχι με βία. Τα σχοινιά πρέπει να ασφαλίζουν με το φρένο μετά την εκτέλεση του τακ. Τα μέλη ειδοποιούν φωνάζοντας «Σκότα τύλιξα», «Σκότα άφησα» «φρένο ασφάλισε», ώστε να είναι ενήμερα όλα τα μέλη. Δεν επιχειρείται η συγκεκριμένη δεξιότητα σε λιμάνια, σε νερά που το βάθος είναι μικρό ή κοντά σε άλλα πλεούμενα

4. Καταλληλότητα. Για την επίτευξη του "ΤΑΚ" πρέπει η διεύθυνση του ανέμου να είναι στη πλώρη και η ένταση του ανέμου από μέτρια και πάνω δεν επιχειρείται αναστροφή – «τακ» όταν η κατεύθυνση του ανέμου πρύμα.

5. Αποτελεσματικότητα. Συγχρονισμός των μελών του πληρώματος, τα μέλη κατά την παρατήρηση της δεξιότητας οφείλουν να έχουν τη σωστή στάση πάνω από τα βιντζιρέλα όρθια και όχι καθήμενα, να χρησιμοποιούν σωστά τα χέρια κατά το μάζεμα και τύλιγμα του σχοινιού με τα 2 χέρια, να προσέχουν να μην παρεμβάλλονται εμπόδια ανάμεσα στα σχοινιά και τα εργαλεία, να χρησιμοποιούν την κατάλληλη μανέλα και να την ασφαλίζουν κατά το κούμπωμα στο βιντζιρέλο.

6. Αξιολόγηση. Αξιολογείται η ομαδική δουλεία μέσω του αποτελέσματος. Η ταχύτητα των μελών του σκάφους πρέπει να είναι μεγάλη. Αξιολόγηση της ταχύτητας μας (να πηγαίνουμε το ίδιο γρήγορα)

Αποφυγή λαθών :

Τα έρμα πρέπει να αποφεύγουν την μετακίνηση τους σε όρθια στάση και μπροστά από τη μάτσα (κίνδυνος ατυχήματος).

Το τιμόνεμα πρέπει να γίνεται με συντονισμό όλων των μελών και αποφυγή στροφής πέραν των 90 μοιρών. Πρέπει να βάζει ένα νοητό σημείο, ώστε να η γωνία που σχηματίζεται να είναι κάθετη ανάμεσα στις 2 πλεύσεις (πριν και μετά).

Τα μέλη που χειρίζονται τις σκότες πρέπει να ελέγχουν την απασφάλιση του φρένου πριν το τακ , να ασφαλίζουν το φρένο μόλις πάρει νέα πλεύση το σκάφος, να τοποθετηθεί το σχοινί στο βιντζιρέλο από κάτω προς τα πάνω και να μην μπερδευτεί κατά το μάζεμα.

H πλευρά που νετάρει πρέπει πολύ γρήγορα να πετάξει το σχοινί - ισχυρή τριβή και έγκαυμα στα χέρια - οι πιέσεις που ασκούνται στο σκάφος από την ένταση του ανέμου και τα πανιά είναι πολύ μεγάλες.

 

Ανατροφοδότηση :

Ανατροφοδότηση παρέχεται καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού πριν και μετά την εκτέλεση της αναστροφής αλλά με φειδώ και όποτε κρίνεται απαραίτητο. Οι πληροφορίες δίνονται και είναι συγκεκριμένες «πόδισε, όρτσαρε, έλεγξε την ταχύτητα , την διεύθυνση του ανέμου» στον τιμονιέρη, «νέταρε, δέσε, ασφάλισε, έλεγξε» στους πλάγιους). Η συνεχής ενημέρωση του πληρώματος με την ταχύτητα σε knots/hour, η πορεία μέσω της πυξίδας, αλλά και η ταχύτητα του αέρα μέσω του κατάλληλου εργαλείου (ανεμούριο) επίσης παρέχει πληροφορίες στον τιμονιέρη αλλά και τους πλάγιους για την κατάσταση που επικρατεί και έμμεσα τους προτρέπει για την εκτέλεση της επόμενης κινητικής απάντησης

Στο τέλος της εκτέλεσης και αφού ολοκληρωθούν οι ενέργειες και από όλους καλούμε όλους τους αθλητές στο cockpit και παρέχουμε ξεχωριστά πληροφορίες για τα λάθη και τις σωστές εκτελέσεις του καθένα ξεχωριστά, δίνοντας κίνητρα για σωστότερη εκτέλεση την επόμενη φορά. Αφού αναδιανέμουμε ρόλους, τοποθετούμε άλλο άτομο για το τιμόνι άλλους δεξιά και αριστερά άλλους στα έρμα ξαναεκτελούμε την δεξιότητα μέχρι να περάσουν όλοι από όλα τα σημεία εκτέλεσης και φτάσουμε στο προορισμό μας. Επαναλαμβάνουμε συνεχόμενα όλο το διάστημα της παραμονής μας ώστε να αξιοποιήσουμε το κόντρα αεράκι που πλευρίζει το σκάφος μας.

Βιβλιογραφία- Πηγές

- Διαλέξεις μαθήματος «Μάθηση και απόδοση», Μχαλοπούλου Μαρία,  κωδικός 710, Δ.Μ.Π.Σ. «Άσκηση και ποιότητα ζωής», Δ.Π.Θ. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τ.Ε.Φ.A.Α Κομοτηνής, 2009

- «Βασικές γνώσεις ιστιοπλοΐας», Ναυτικός Όμιλος Καβάλας, Δ. Χαραλάμπους, Καβάλα, 1990.