Το σημαντικότερο κτίριο της πόλης μου.

Εσωτερικό πρώην Δικαστικού Μεγάρου
 Κομοτηνής (φωτο: Γιαγτζόγλου Πέτρος)

Αν με ρωτούσε κανείς.... "Ποιο είναι το σημαντικότερο κτίριο της πόλης σου;" τότε απλά θα έπρεπε να επιλέξω ανάμεσα σε κάποιο πολύ σημαντικό κτίριο για την Υγεία ή παιδεία των κατοίκων, όπως το Νοσοκομείο, κάποιο Σχολείο ή άλλο εκπαιδευτικό ίδρυμα από το οποίο πέρασαν χιλιάδες πολίτες κατά τη πολυετή λειτουργία του.

Όταν μου απηύθυνε το ίδιο ερώτημα ο πολύ καλός φίλος φωτογράφος Αβραάμ Παυλίδης όμως το ξανασκέφτηκα.... Άρχισα να ψάχνω ανάμεσα σε δεκάδες παλιότερα αλλά και άλλα νεότερα, κτίρια αναπαλαιωμένα ή εγκαταλελειμμένα που παλεύουν στη ρωγμή του χρόνου, τη φθορά της πόλης, την αδιαφορία των ανθρώπων.  Κτίρια με σκαλωσιές κι άλλα χωρίς, άλλα με πράσινο ντύμα και δίχτυ κι άλλα χωρίς, άλλα με μισογκρεμισμένα παραθυρόφυλλα και αετώματα κι άλλα δίχως, άλλοτε με περιττώματα πουλιών, τρωκτικών και άλλων εκπροσώπων της πανίδας κι άλλοτε χωρίς το παραμικρό σημάδι ότι κάποτε υπήρξε έστω και προς στιγμήν ίχνος ζωής σε αυτό το κτίριο.

Η ιστορία του πρώην Δικαστικού Μεγάρου της πόλη μου.

Μετά από πολύ σκέψη και αναζήτηση, το συμπέρασμα με οδήγησε σε ένα διαφορετικό κτίριο από όσα προανέφερα. 

Κι όμως, "το κτίριο αυτό..." σκέφτηκα "αφηγείται μια ιστορία... την ιστορία της πόλης μας, μια ιστορία που λίγοι ακούμε και ακόμα λιγότεροι κατανοούμε."

 Εσωτερικό πρώην Δικαστικού Μεγάρου
 Κομοτηνής (φώτο: Γιαγτζόγλου Πέτρος)

Ειδικές Πληροφορίες

Το κτίριο που μέχρι πρόσφατα στέγαζε το Δικαστικό Μέγαρο Κομοτηνής, σύμφωνα με πληροφορίες, μελετήθηκε και κατασκεύαστηκε από Ολλανδό αρχιτέκτονα περί το 1870, επί σουλτάνου Αβδούλ Αζίζ και του διαδόχου του Αβδούλ Χαμίτ Β' για λογαριασμό της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Χρησιμοποιήθηκε ως διοικητήριο από την  Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι τον Ιούλιο του 1913. Η Οθωμανική Διοίκηση διατηρούσε στην Κομοτηνή (Γκιουμουρτζίνα) επαρχείο (σαντζάκι), υπαγόμενο στη Νομαρχία (βιλαέτι) Ανδριανούπολης. Το σαντζάκι της Κομοτηνής περιελάμβανε περιοχές που σήμερα ανήκουν στο Νομό Ξάνθης, Ροδόπης και στη Νότια Βουλγαρία. Στη Κομοτηνή είχε έδρα ο στρατιωτικός διοικητής (Πασάς). 

Τον Ιούλιο του 1913, με προέλαση του Τάγματος Κρητών, η πόλη της Κομοτηνής περιήλθε στο Ελληνικό κράτος για 15 μέρες. Στη συνέχεια, με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου η Θράκη επιδικάσθηκε στους Βούλγαρους, των οποίων η διοίκηση εγκαταστάθηκε στο ίδιο κτίριο μέχρι το 1919, οπότε η περιοχή περιήλθε στη δικαιοδοσία του κρατιδίου της Διασυμμαχικής Θράκης με το τοπικό διοικητή το αρχιστρατηγό Ντ’ Εσπερέ και την παρουσία του στρατηγού Σαρπύ καθώς και ενός συντάγματος Σομαλών.

Το 1920 μετά από τις συνθήκες Νεϊγύ και Σεβρών, η Θράκη μέχρι τη Σηλυβρία περιήλθε στο Ελληνικό Κράτος και στις 14 Μαΐου η Μεραρχία Σερρών υπό τον Παμίκο Ζυμβρακάκη εισέρχεται στην Κομοτηνή και παραλαμβάνει την πόλη. Η έδρα του στρατηγείου ορίζεται στο κτίριο του πρώην Δικαστικού Μεγάρου. Έδρα της περιφερειακής διοίκησης Θράκης ορίζεται η Αδριανούπολη, ενώ η Κομοτηνή γίνεται έδρα του νομού με τρεις επαρχίες (Κομοτηνής, Σαπών και Ξάνθης). Οι ελληνικές αρχές ιδρύουν Εφετείο στην Αδριανούπολη και Πρωτοδικεία σε μεγάλες πόλεις.

Εσωτερικό Δικαστικού Μεγάρου Κομοτηνής (φωτογραφία 2012, Πέτρος Ν. Γιαγτζόγλου)

Με τη συνθήκη της Λωζάνης 1923 (καταστροφή Σμύρνης 1922), η Περιφερειακή Διοίκηση από την Ανδριανούπολη  μεταφέρεται στην Δυτική Θράκη και συγκεκριμένα σε ένα άλλο ιστορικό κτίριο (Τσανάκλειος Σχολή). Από τότε και για πρώτη φορά μεταφέρονται οι Δικαστικές αρχές της περιοχής στο παρόν κτίριο.

Το 1940 με τα γεγονότα του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου σταματά η λειτουργία του Δικαστηρίου υπό την κατοχή των Βουλγάρων, οι οποίοι καταστρέφουν ολόκληρο το αρχείο του. Η επαναλειτουργία του ξεκινάει με την απομάκρυνση των Βουλγάρων το 1945  μέχρι και το 2004 που γίνεται η μετεγκατάσταση στο νέο Δικαστικό Μέγαρο ακριβώς δίπλα

Εσωτερικό πρώην Δικαστικού Μεγάρου
 Κομοτηνής (φωτο: Γιαγτζόγλου Πέτρος)

Γενικές Πληροφορίες.

Η ιστορία του Μεγάρου είναι συνδεδεμένη με την ιστορία της περιοχής μας.

Χρονολογικά σημεία σταθμοί:

1870: Κατασκευή - Διοικητήριο Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ο φωτογράφος Αβραάμ Παυλίδης
στο εσωτερικό του παλιού Μεγάρου
της πόλης μας

1913:(Ιούλιος) Υπό Βουλγαρική κατοχή - Διοικητήριο. 

1920:Έδρα Ελληνικού στρατηγείου.

1923:Δικαστικό κτίριο.

1940:Υπό Βουλγαρική κατοχή – καταστροφή αρχείου.

1945:Επαναλειτουργία Δικαστικού κτιρίου απομάκρυνση Βουλγάρων.

2004:Μετεγκατάσταση Δικαστικών Υποθέσεων σε παράπλευρο κτίριο.

Πηγές - Παραπομπές 

1. Το παλιό Δικαστικό Μέγαρο - Λεύκωμα - ημερολόγιο 2005, Δικηγορικός Σύλλογος Ροδόπης.
2. https://www.facebook.com/pages/%CE%9A%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CF%84%CE%B7%CE%BD%CE%AE-%CF%80%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%AD%CF%82-%CF%86%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B5%CF%82-Komothnh-palies-foto/230930670337149?fref=ts