Εκεί που η Φύση υπήρξε γενναιόδωρη "Γράμμος"

Αν ψάχνετε για έναν επίγειο παράδεισο στην Ελλάδα, υπάρχουν δεκάδες από αυτούς από το βορειότερο ως το νοτιότερο σημείο της Επικράτειας. Έναν από αυτούς επισκέφτηκαμε με την 12μελή αποστολή του ΕΟΣ το τριήμερο της 28^ης Οκτωβρίου που πέρασε.

1^η στάση: Πουρνιά Κόνιτσας - Από το σημείο αυτό, ξεκινάει η κατάκτηση του 2^ου ψηλότερου Βουνού της Ελλάδας μετά τον Όλυμπο του Σμόλικα με υψόμετρο 2637μ. (διαδρομή που πραγματοποίησε ο Σύλλογος μας το Ιούνιο που μας πέρασε). Στο χωριό Πουρνιά Κονίτσης, που βρίσκεται κτισμένο μέσα στις κατάφυτες πλαγιές του Σμόλικα, στον μπροστινό τοίχο της κεντρικής εκκλησίας του χωριού (του ναού των Ταξιαρχών, πολιούχων του χωριού) ένα δέντρο βρήκε τη δύναμη και φύτρωσε ακριβώς μπροστά από την εικόνα του Αρχαγγέλου! Λίγο πριν φτάσουμε στο χωριό Πουρνιά Κονίτσης, σε μια εσοχή ενός βράχου, καλά προστατευμένη από τα καιρικά φαινόμενα και σε ύψος 18 μέτρων από τον δρόμο, βρίσκεται η «βραχογραφία του Ιησού Χριστού του Παντοκράτορα». Στη πλατεία του χωριού Πουρνιά Κονίτσης υπάρχει η προτομή ενός Ηπειρώτη ευεργέτη που εκτός όλων των άλλων στον ίδιο οφείλεται και η ονομασία μιας ολόκληρης περιοχής των Αθηνών.

2^η Στάση : Λίμνη Μουτσάλια - Ένα σύμπλεγμα δύο μικρών αλπικών λιμνών στη σκιά του Γράμμου που αποτελούν ένα από τα ομορφότερα ορεινά υδάτινα οικοσυστήματα της Ελλάδας. ονομασία τους προέρχεται από τη βλάχικη λέξη «μουτσάλι» που σημαίνει «βρεγμένο», ενώ η ονομασία Αρένα προέρχεται από το επίσης βλάχικο και λατινικό «arena», που σημαίνει «αμμουδερός τόπος». Βρίσκονται στο νομό Καστοριάς κοντά στα σύνορα με το νομό Ιωαννίνων σε υψόμετρο 1.730 μέτρων. Η λίμνη είναι πολύ σημαντική για τα αμφίβια της, καθώς εδώ ζούνε τρία είδη από τρίτωνες: ο αλπικός, ο κοινός και ο λοφιοφόρος. Τέλος, πολύ συχνή στην περιοχή είναι η παρουσία της αρκούδας

3^η στάση - ο Γράμμος, το μαγικό βουνό. Το δηλώνει η πιο αρμόδια διεθνής οργάνωση, "The friends of nature", που χάρισε στην περιοχή τη μία από τις δύο υποψηφιότητες για το βραβείο "Landscape of the year" (Τοπίο της χρονιάς), της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το δηλώνουν ακόμα εκείνοι που την έχουν επισκεφτεί και έφυγαν θαμπωμένοι από το μεγαλείο της φύσης, εντυπωσιασμένοι από τον πλούτο της ζωής που κρύβει μέσα της και ενθουσιασμένοι από τις μέρες που έζησαν. Ο παράδεισος του Γράμμου τα έχει όλα - μοναδικά τοπία, ιστορικούς οικισμούς, ορειβασία, κυνήγι, extreme sports, οικολογικές διαδρομές, σπάνια ζώα - γιατί είναι ο παράδεισος του εναλλακτικού τουρισμού.

Ο Γράμμος, με την πιο περήφανη κορυφή του στα 2.520 μέτρα, είναι το τέταρτο μεγαλύτερο σε ύψος βουνό της Ελλάδας. Από τις πλαγιές του πηγάζουν οι ποταμοί Αλιάκμονας ο μεγαλύτερος ποταμός της Ελλάδας και Σαραντάπορος. Απότομες χαράδρες, μικτά δάση, υποαλπικές λίμνες, πυκνή βλάστηση και σπάνια είδη του ζωικού βασιλείου (καφέ αρκούδα, ζαρκάδι, αγριογούρουνο, λύκος, βίδρα, αγριόγιδο, δρυοκολάπτης, χρυσαετός, ασπροπάρης, αρπακτικά πουλιά και άλλα είδη άγριας πανίδας) συνθέτουν το μεγαλείο του βουνού που συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο όμορφες περιοχές της Ευρώπης. Εδώ βρίσκοται και η ψηλότερη λίμνη της χώρας στα 2350μ. "Γκιστόβα" στην οποία ζουν σπάνια αμφίβια είδη Αλπικού Τρίτωνα, καθώς και το παρθένο δάσος "Μπαρούγκα", ένα μικτό δάσος οξιάς, ελάτης και μαύρης πεύκης με ανοιχτούς βοσκότοπους που παρουσιάζει ιδιαίτερη οικολογική, επιστημονική και αισθητική αξία και έχει ανακηρυχθεί "Μνημείο της Φύσης". Στις παρυφές του, περικυκλωμένο από καταπράσινες εκτάσεις, τρεχούμενα νερά και σπάνιο φυσικό πλούτο, σχηματίζεται ένα τοπίο μοναδικής ομορφιάς - ιδανικός προορισμός για όσους αναζητούν αξέχαστες εμπειρίες στην μεγαλόπρεπη φύση. Μετά από πρόσφατες καταγραφές της πλούσιας χλωρίδας και πανίδας αλλά και των σπάνιων τύπων οικοσυστημάτων που φιλοξενεί, ο Γράμμος συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στα σημαντικότερα καταφύγια των πουλιών και της αρκούδας και εντάσσεται στο δίκτυο Natura 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

4^η Στάση Λίμνη Γκιστόβα (2350μ.) Στην κορυφογραμμή επάνω στα σύνορα με την Αλβανία στέκει η ψηλότερη και μεγαλύτερη σε έκταση αλπική λίμνη στην Ελλάδα -η Γκιστόβα- με υψόμετρο 2.350 μ. Εδώ ζει ένα υδρόβιο είδος αλπικού τρίτωνα που οι ντόπιοι το αποκαλούν «ψάρι με πόδια». Η Γκιστόβα, κρυμμένη σε μια μικρή κόγχη ανάμεσα στις ψηλότερες κορυφές του Γράμμου, ακριβώς πάνω στη γραμμή των συνόρων. Η πρόσβαση γίνεται μόνο με πεζοπορία από το χωριό Γράμμος. Η Γκιστόβα διατηρεί τα νερά της όλο το χρόνο και αποτελεί ένα σπάνιο για τα ελληνικά δεδομένα τύπο οικοτόπου. Η ζωή μέσα στα κρυστάλλινα νερά είναι άφθονη, πληθώρα των αλπικών Τριτώνων (triturus alpestris).

5^η Στάση Κορυφή Γράμμος (2520μ.) Ο Γράμμος είναι το τέταρτο υψηλότερο βουνό της Ελλάδας μετά τον Όλυμπο ,τον Σμόλικα και τον Βόρα, με την υψηλότερη κορυφή του να φτάνει σε υψόμετρο 2.520 μέτρα. Ο όγκος του βρίσκεται στα ελληνοαλβανικά σύνορα και καταλαμβάνει το βορειοανατολικό τμήμα του νομού Ιωαννίνων, το νοτιοδυτικό του νομού Καστοριάς και ένα τμήμα της νοτιοανατολικής Αλβανίας.

Ουσιαστικά είναι τμήμα της ευρύτερης οροσειράς της Πίνδου, που καταλαμβάνει ολόκληρη την δυτική Ελλάδα. Είναι σκεπασμένος από πυκνά δάση και από αυτόν ξεκινούν πολλά υδάτινα ρεύματα. Η συνολική έκταση της οροσειράς του Γράμμου είναι 86 χιλιάδες στρέμματα. Συνολικά φιλοξενεί 186 είδη πανίδας, πολλά από τα οποία βρίσκονται υπό εξαφάνιση. Ο Γράμμος, δείγμα του μεγαλείου της φύσης, είναι ένα ασύγκριτης ομορφιάς και ίσως μοναδικό στην Ευρώπη βουνό, σε χλωρίδα και πανίδα.

Το όρος Γράμμος υπήρξε ένα οχυρό κατά την διάρκεια του εμφυλίου και ένα από τα πιο σημαντικά πεδία μάχης. Σήμερα παραμένει ερημωμένο, και σχεδόν παρατημένο, ένας σωρός από τούβλα να στέκει εκεί που κάποτε ήταν σπίτια και μνημεία ,όλα ισοπεδωμένα από βομβαρδισμούς που έγιναν πριν εβδομήντα χρόνια.

Για δεκαετίες, ήταν απομονωμένος λόγω του ιστορικού φορτίου που κουβαλάει αλλά κι εξαιτίας των περιοχών που ήταν ναρκοθετημένες. Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει και αποκτάει σιγά σιγά την αίγλη που του αξίζει, έχει μπει ως προορισμός στους χάρτες των ορειβατών όλης της Ελλάδας και οι περισσότεροι εστιάζουν στην φυσική του ομορφιά που για χρόνια είχαμε ξεχάσει…..

Το βουνό όμως, πέρα από τις εικόνες που προσφέρει σε κάθε έναν που θα το επισκεφθεί, έχει και ιστορικά μυστικά που κάποτε χώρισαν την πατρίδα μας στα δύο. Ανεβαίνοντας λοιπόν στο Γράμμο, κατεβαίνουμε σκαλοπάτια στη σύγχρονη ελληνική ιστορία και πρόκειται ίσως για την πιο φορτισμένη ανάβαση στην Ελλάδα καθώς στα λιγοστά μονοπάτια του, συναντάμε ακόμα και σήμερα, διάσπαρτους, εδώ κι εκεί, τους βουβούς μάρτυρες της τραγικής ιστορίας του εμφυλίου πολέμου, ενός πολέμου που κάποιοι θέλουν και κάποιοι αρνούνται να ξεχάσουν..